Pierwszym krokiem przed rozpoczęciem inwestycji jest sprawdzenie, czy dana gmina posiada miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP) oraz jakie zapisy dotyczą możliwości budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków. W świetle ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, gmina ma prawo ograniczyć lub całkowicie zakazać budowy przydomowych oczyszczalni na wybranych obszarach.
Ograniczenia mogą dotyczyć:
- terenów chronionych przyrodniczo,
- obszarów przeznaczonych pod przyszłą infrastrukturę kanalizacyjną,
- miejsc, gdzie presję wywierają podmioty komercyjne (np. firmy opróżniające szamba).
Informacji o obowiązującym planie udziela Wydział Architektury i Budownictwa w Starostwie Powiatowym właściwym dla lokalizacji działki.
Co jeśli nie ma MPZP?
W przypadku braku planu miejscowego, należy złożyć wniosek o decyzję o warunkach zabudowy (WZ). Decyzję taką wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Procedura ta może trwać nawet do 60 dni, dlatego warto uwzględnić ten czas na etapie planowania inwestycji.
Ustalenie ilości ścieków i obowiązków wodnoprawnych
Drugim etapem planowania budowy przydomowej oczyszczalni biologicznej jest określenie ilości produkowanych ścieków, co bezpośrednio wpływa na konieczność spełnienia wymogów wynikających z Prawa wodnego.
Ile ścieków produkuje gospodarstwo domowe?
Zgodnie z danymi eksploatacyjnymi:
- czteroosobowe gospodarstwo domowe generuje średnio około 540 litrów ścieków dziennie, czyli 0,54 m³,
- granicą zwolnienia z pozwolenia wodnoprawnego jest poziom 5 m³/dobę – użytkowanie wody i odprowadzanie ścieków poniżej tej wartości kwalifikuje się jako zwykłe korzystanie z wód i nie wymaga decyzji administracyjnej w tym zakresie.
Nowelizacja Prawa wodnego – co się zmieniło?
W wyniku nowelizacji ustawy Prawo wodne z 7 lipca 2022 roku, odprowadzanie oczyszczonych ścieków do gruntu za pośrednictwem tzw. urządzeń wodnych (np. studni chłonnej, drenażu rozsączającego, tuneli rozsączających) wymaga zgłoszenia wodnoprawnego.
Zgłoszenia należy dokonać:
- przed rozpoczęciem realizacji prac,
- w Regionalnym Zarządzie Gospodarki Wodnej (RZGW), właściwym terytorialnie,
- do jednostki Nadzoru Wodnego.
Wymóg ten dotyczy zarówno nowych inwestycji, jak i przebudowy istniejących systemów, w których odbiornik ścieków kwalifikowany jest jako urządzenie wodne w rozumieniu przepisów.
Wybór lokalizacji i rodzaju oczyszczalni. Sprawdź warunki gruntowe i przestrzenne
Kolejnym etapem inwestycji jest wybór odpowiedniego miejsca montażu oczyszczalni oraz dopasowanie jej rodzaju do warunków technicznych działki. Kluczowe znaczenie mają zarówno wymagane przepisami odległości, jak i uwarunkowania geotechniczne, które mogą wpłynąć na wybór konkretnego rozwiązania technologicznego.
Sprawdź zgodność z przepisami budowlanymi
Zgodnie z ustawą Prawo budowlane, przydomowa oczyszczalnia oraz jej system rozsączający muszą spełniać określone odległości od istniejących elementów zagospodarowania terenu:
| Element zagospodarowania | Minimalna odległość od oczyszczalni biologicznej | Minimalna odległość od systemu rozsączającego |
| Granica działki lub droga | 2 metry | 2 metry |
| Budynek mieszkalny | Brak norm ustawowych | Brak norm ustawowych |
| Studnia (ujęcie wody) | 15 metrów | 30 metrów |
| Rurociągi (woda, gaz) | 1,5 metra | 1,5 metra |
| Przewody elektryczne | 0,8 metra | 0,8 metra |
| Drzewa i krzewy | Brak norm ustawowych | 3 metry |
Uwzględnij warunki gruntowo-wodne
W przypadku wątpliwości co do rodzaju gruntu, organ administracyjny może zobowiązać inwestora do wykonania badań geotechnicznych. Ma to na celu ocenę możliwości rozsączania ścieków na danym terenie. Jeśli:
- poziom wód gruntowych jest zbyt wysoki,
- grunt jest słabo przepuszczalny (np. ił, glina),
…wówczas system drenażowy nie może zostać zastosowany. Alternatywą będzie wówczas zamknięty system biologiczny z wysoką skutecznością oczyszczania, który osiąga stopień redukcji zanieczyszczeń nawet do 97%.
Dodatkowe pozwolenie wodnoprawne
Jeżeli planujesz odprowadzać oczyszczoną wodę poza teren własnej działki – np. do:
- rowu melioracyjnego,
- cieku wodnego,
- gruntu na działce sąsiedniej,
wymagane będzie pozwolenie wodnoprawne wydawane przez Wody Polskie. Dokument ten jest odrębny od zgłoszenia wodnoprawnego i dotyczy celowego wprowadzenia wód lub ścieków do środowiska poza granicą nieruchomości.
Krok 4: Zgłoszenie budowy biologicznej oczyszczalni ścieków
Jeśli planujesz budowę przydomowej oczyszczalni o wydajności do 7,5 m³/dobę, inwestycja nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Zgodnie z przepisami wystarczające jest zgłoszenie budowlane, które należy złożyć w wydziale architektury i budownictwa Starostwa Powiatowego.
Co powinno zawierać zgłoszenie?
1. Mapka sytuacyjno-wysokościowa w skali 1:500 lub 1:1000
– z naniesionym schematem oczyszczalni, jej elementami technicznymi i opisem.
Wskazówka: Mapę można pobrać w wydziale geodezji Starostwa.
2. Dokumentacja techniczno-ruchowa oczyszczalni
– dostarczana przez producenta, zawiera szczegóły dotyczące konstrukcji, działania i parametrów urządzenia.
3. Formularz zgłoszenia budowy
– do pobrania w urzędzie lub na stronie internetowej starostwa.
4. Oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane
– niezbędne, by potwierdzić uprawnienia inwestora do realizacji robót.
5. Złożenie dokumentów
– komplet dokumentacji należy złożyć w Starostwie Powiatowym (Wydział Budownictwa).
Wyjątki – kiedy wymagane są dodatkowe formalności?
Inwestycja przy obiektach usługowych lub produkcyjnych
– wymagane jest:
- pozwolenie wodnoprawne z Wód Polskich,
- dołączenie go do zgłoszenia budowlanego.
Wydajność oczyszczalni przekracza 5 m³/dobę
– należy zlecić opracowanie operatu wodnoprawnego i uzyskać decyzję administracyjną zgodnie z ustawą Prawo wodne.
Wydajność oczyszczalni przekracza 7,5 m³/dobę
– obowiązkowe jest uzyskanie pozwolenia na budowę oraz opracowanie pełnego projektu budowlanego przez uprawnionego projektanta.
W przypadku żądania projektu przez starostwo:
Wykonaj badania geotechniczne gruntu
Zleć wykonanie projektu oczyszczalni architektowi z odpowiednimi uprawnieniami
Uzgodnij projekt w właściwych urzędach zgodnie z lokalnymi procedurami
Częste pytania na temat formalności przed montażem przydomowej oczyszczalni biologicznej
Czy budowa przydomowej oczyszczalni ścieków wymaga pozwolenia?
Nie. Dla oczyszczalni o wydajności do 7,5 m³/dobę wystarczy zgłoszenie budowlane w Starostwie Powiatowym. Pozwolenie na budowę nie jest wymagane, o ile spełnione są warunki formalne i techniczne.
Jakie dokumenty są potrzebne do zgłoszenia budowy?
Do zgłoszenia należy dołączyć:
- mapkę sytuacyjno-wysokościową z naniesionym schematem oczyszczalni,
- dokumentację techniczno-ruchową oczyszczalni,
- formularz zgłoszenia budowy,
- oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością.
Jak sprawdzić, czy na mojej działce można zamontować oczyszczalnię?
Należy zweryfikować zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Informacji udziela Wydział Architektury Starostwa Powiatowego. W przypadku braku MPZP konieczne jest uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy.
Czy każda działka nadaje się pod montaż oczyszczalni?
Nie. Działka musi spełniać odpowiednie warunki gruntowo-wodne. W razie wątpliwości urząd może wymagać badań geotechnicznych, które określą m.in. poziom wód gruntowych i przepuszczalność gruntu.
Jakie są wymagane odległości przy montażu oczyszczalni?
| Element | Oczyszczalnia | System rozsączający |
| Granica działki | 2 metry | 2 metry |
| Studnia | 15 metrów | 30 metrów |
| Rurociągi (gaz/woda) | 1,5 metra | 1,5 metra |
| Przewody elektryczne | 0,8 metra | 0,8 metra |
| Drzewa i krzewy | brak norm | 3 metry |
Kiedy pozwolenie wodnoprawne jest wymagane?
Pozwolenie wodnoprawne jest wymagane, gdy oczyszczone ścieki mają być:
- odprowadzane do gruntu poza działką,
- kierowane do wód powierzchniowych (np. rowów, cieków).
Dla standardowych oczyszczalni do 5 m³/dobę, przy zastosowaniu urządzenia wodnego (np. drenażu), zwykle wystarczy zgłoszenie wodnoprawne.
Czy badania geotechniczne są zawsze obowiązkowe?
Nie. Wymagane są, gdy:
- grunt jest podejrzanie nieprzepuszczalny,
- występuje wysoki poziom wód gruntowych,
- urząd tak zdecyduje w toku postępowania.
Co zrobić, gdy gmina nie ma MPZP?
Należy wystąpić o decyzję o warunkach zabudowy (WZ), którą wydaje wójt, prezydent miasta lub burmistrz. Czas oczekiwania to zwykle do 60 dni.
Czy oczyszczalnię można zamontować na działce rekreacyjnej?
Tak, o ile działka spełnia wymogi lokalne, a plan zagospodarowania przestrzennego dopuszcza tego typu inwestycję. Konieczne jest również zapewnienie odpowiednich odległości i warunków gruntowych.
Ile kosztuje zgłoszenie wodnoprawne?
Aktualna opłata skarbowa za zgłoszenie wodnoprawne wynosi 114,66 zł (stan na 2024 rok). Należy ją uiścić przed złożeniem dokumentacji do Wód Polskich.